Romatoid Artrit (RA) Nedir? Tanı Kriterleri Ve Tedavisi

Romatoid artrit (RA); etyolojisi belli olmayan, eklemleri tutan ve şekil bozuklukları ile seyredebilen, kronik, inflamatuvar, multisistemik bir hastalıktır. Dünyada tüm ırklarda görülebilen bir hastalık olup daha çok kadınları etkiler. Kadın/erkek oranı 3/1 ‘dir. En sık 30-50 yaşları arasında görülür. RA’da genetik bir etki olduğu kabul edilmektedir. RA hastalarının birinci derece akrabalarında RA görülme riski 16 kat artmış olarak bulunmuştur. Bu genetik faktörlerin 6. kromozomda bulunan HLA sistemi genlerine bağlı olduğu ve bir tek genetik bozukluktan çok birkaç genin RA’yı etkilediği düşünülmektedir. Bu özellikle HLA-DR4 ile RA arasındaki ilişkinin tanımlanmasının ardından, hastalığa neden olan genetik faktörlerle ilgili bilgiler hızla artmıştır. Yapılan çalışmalarda HLA-DR4 sık görülen etnik topluluklarda RA için 3-6 kat risk oluşturmaktadır.

Tanı Ve Klinik 

Amerikan Romatizma Derneği ilk olarak 1958 yılında RA tanı kriterlerini geliştirmiş, 1987 yılında bunları yenilemiştir. Bu kriterlerin duyarlılık ve özgüllüğü %90’a yakındır. Bu kriterler: 

• Sabah sertliği: en az bir saat sürmeli 
• Üçten daha fazla eklem bölgesinin tutulumu: doktor tarafından görülen yumuşak doku şişliği 
• El eklemlerinin tutulumu 
• Simetrik artrit 
• Romatoid nodül 
• Romatoid faktör pozitifliği 
• Röntgende erozyonlar: özellikle el ve bilek eklemlerinde 

Kriterlerden en az 4 tanesinin bulunması ve hastanın yakınmalarının 6 haftadır devam ediyor olması tanı koydurucudur. 
RA, el ve ayaklardaki küçük eklemleri tutan hastalıktır. Diz, omuz, kalça ve boyun tutulumu da olabilir. Hastalık genelde yavaş ve sinsi olarak başlar zaman içinde belirginleşir. Erken dönemde diğer artritlerden ayırt etmek zordur. Eklem dışı bulguların ortaya çıkmasıyla tanı ve diğer hastalıklardan ayrılması kolaylaşır. En çok tutulan eklemler metakarpofalanjial (MKF), el bilekleri, proksimal interfalanjial (PİF) eklemlerdir. Eklem tutulumu simetriktir. İlerlemiş vakalarda ellerde düğme iliği, kuğu boynu deformiteleri, ulnar deviasyon gelişebilir.

Romatoid Artritli Elde Görülen Yaygın Deformiteler

Düğme İliği Deformitesi: PIF eklemde fleksiyon ve DIF eklemde hiperekstansiyon ile karakterizedir.

Kuğu Boynu Deformitesi: Düğme iliği deformitesinin tam tersi olup PIF eklemde ekstansiyon, DIF eklemde fleksiyon deformitesi görülür. 

Zikzak Deformitesi: Ekstansör karpi ulnaris kasının zayıflaması karpal kemiklerde rotasyonla birlikte el bileğinde radial deviasyona neden olur. Radiusla aynı doğrultuyu sağlamak için MKP eklemlerinde ulnar deviasyon gelişmesidir.

RA sistemik inflamatuvar bir hastalıktır ve birçok eklem dışı bulgusu vardır. Hematolojik bulgular arasında en fazla olan anemidir. Hastalığın seyri esnasında %50 hastada romatoid nodüller görülür. Hastalık kontral altına alındığında kendiliğinden gerilerler. Göz komplikasyonları oldukça sıktır. Akciğerde plevral effüzyon, soliter ya da multiple pulmoner noduller daha nadir olarak ta bronşiyolitis obliterans, pulmoner vaskulit gelişebilir.

Tedavi

• Romatoid ekstremitede konservatif tedavide amaç ağrı ve enflamasyonu azaltmak, eklem hareketlerini korumak, eklem deformitelerini önlemek, kas atrofisini azaltmak veya geciktirmek, fonksiyonel kapasiteyi arttırmaktır. 
• Akut dönemde immobilizasyon, statik izometrik egzersizler, aktif ve pasif eklem hareket açıklığı (EHA) egzersizleri, soğuk uygulamaları ve TENS uygulaması önerilmektedir. 
• Subakut dönemde EHA egzersizlerine devam edilmesi, germe egzersizleri ve tendon kayma egzersizleri; kronik dönemde ise çeşiitli fizik tedavi modaliteleri, kas güçlendirme ve dayanıklılık egzersizleri ile atelleme uygulanmaktadır.