Bu sistem kan damarları ve kalpten oluşur ve primer fonksiyonu; ekstrasellüler sıvı olan kanın vücudun bütün kısımlarına taşınmasıdır. Kan damarları vücudu ağ gibi sararak kapalı devre, kalp ise kasılarak kanın bu devre içinde dolaşmasını sağlayacak kuvveti oluşturur.
Kan
Kan plazma denen bir sıvı içinde asılı duran şekilli elemanlardan’’ meydana gelir. Örneğin; hücreler, hücre parçaları ve plazma (çoğunlukla su). Hücreler alyuvar ve akyuvarlar olup hücre parçaları ise trombositlerdir.
Plazma kan hücrelerini, proteinleri, besinleri, metabolik atıkları ve vücutta taşınan diğer molekülleri taşır.
Kanın içerdiği alyuvar miktarına Hematokrit denir.
Kan Damarları
Damarlar; vücutta kanı taşıyan kanallardır ve dolaşım sistemi organlarıdır. Görevleri kanı vücudun farklı bölümlerine taşımaktır. Üç tip damar vardır;
- Atardamarlar (arteriae/ arterler)
- Toplardamarlar (venae/venler)
- Kılcal damarlar (kapiller)
Kan damarları kanı kalpten uzaklaştıran damarlara atardamarlar (arter) denir, bunlar daha küçük atardamarlara(arteriyoller), çok sayıda küçük kılcal damarlara bölünebilirler. Atardamarların çapları merkezden uzaklaştıkça incelir. Kanı dokulardan kalbe taşıyan damarlara ise toplardamarlar(ven) adı verilir.
Genelde arterler (atardamarlar) oksijenli kanı, venler (toplardamarlar) ise oksijeni alınmış (CO2’li) kanı taşırlar. İki istisna mevcuttur: pulmoner arter kirli kan, pulmoner ven ise temiz kan taşır. Pulmoner arterler oksijeni alınmış kanı oksijenlemek için akciğerlere taşır ve pulmoner venler ise oksijenli kanı vücudun kalan kısımlarına göndermek için tekrar kalbe taşır.
Kalp Anatomisi
- Kalp thorax da orta mediastinum da bulunur. Yetişkin birisinde 250-300gr civarındadır.
- Koni şeklinde muskuler organdır.
- Kalbin toraks duvarının ön kısmı ile ilişkisi, kişilerin iriliği ile ve vücudun pozisyonu ile ilgili olarak değişebilir.
- Kalbin bazal kısmı, parasternal olarak 2.interkostal aralığa uyar. Apeks kısmı ise midklavikular hatta 5. interkostal aralığa uyar.
- Yaklaşık 1/3 ‘ü orta hattın sağında, 2/3’ü orta hattın solundadır.
Kalbin Tabakaları
Üç tabakadan oluşur:
Epicardium: Kalbin yüzeyini kaplayan seröz membrandır. Fibröz tabaka olup kalbe sıkıca yapışıktır ve perikard ile arasında çok dar boşlukta kaydırıcı sıvı bulunur
Myocardium: Kalp kasılmasından sorumlu kaslardan oluşan orta tabakadır. Kalbin ağırlığının büyük kısmını oluşturur. Myokard kalınlığı atriumda en ince ventrikülde ise en kalındır. Kontraktil hücreler ve impuls üreten ve ileten hücrelerden oluşur.
Endocardium: Kalbin iç boşluğunu kaplayan en içteki tabakadır. Endokard atriumlarda (özellikle sol atrium) kalın, ventriküllerde incedir.
Kalbin Boşlukları
S-A Düğümü: Sağ atriyumda bulunur.
Kalbin impuls yaratıcısıdır. Dakikada 70-80 impuls oluşturur.
A-V Düğümü: Sağ atriumun alt bölümünde yer alır. Atriumların elektriksel aktiviteleri ventriküllere AV düğüm aracılığıyla geçer. Tek başına dakikada 40- 60 impuls çıkarabilir.
His Demeti: AV düğümün ön uzantısından başlar. İmpuls iletimi oldukça hızlıdır. Ventriküllerin aynı anda kasılmalarını sağlar.
Purkinje Sistemi: His demetinin sağ ve sol kollarının myokard içerisine giren ince dallarına denir.
Kalbin Fonksiyonları
- Kan damarları yoluyla oksijeni ve barsaklarda emilen besin maddelerini dokulara iletir.
- Metabolizma sonucu oluşan artık maddeler ve CO2 ’nin dokulardan uzaklaştırılmasında rol oynar.
- Vücut temperatürünün düzenlenmesine katılır.
- Hormonların salgılandıktan sonra etki yerlerine ulaştırılmasında yer alır.
- Tüm bu işlevleri yaparken kalp, kan damarlarından oluşan sistemik dolaşımı ve pulmoner dolaşımı kullanır.
- Kan basıncını oluşturur.
- Kan sirkülasyonunu yönlendirir.
- Kalp, sistemik ve pulmoner dolaşımı birbirinden ayırır.
- Kanın tek yönlü akışını sağlar. Bunda kalp kapakları büyük rol oynar.
- Kan gereksinimini düzenler.
- Metabolik ihtiyaçta değişikliğe paralel olarak kontraksiyon gücünü ve kasılma hızını ayarlar.
Kalbin sağ kısmı; sağ atrium, sağ ventrikül, pulmoner arter, vena kava superior ve vena kava inferiordan oluşmuştur. Bu kısım küçük dolaşımı (pulmoner dolaşım veya akciğer dolaşımı) sağlar.
Kalbin sol kısmı ise; pulmoner venler (2’si sağ, 2’si sol tarafta, toplam 4 adet), sol atrium, sol ventrikül ve aorttan oluşur. Bu kısım ise büyük dolaşımdan (sistemik dolaşım) sorumludur.
BÜYÜK DOLAŞIM: Vena pulmonalislerle sol atriuma gelen arterial kan buradan sol ventriküle ulaşır. Aorta yolu ile dokulara pompalanır. Daha sonra venöz kan olarak vena cavalar ile sağ atriuma gelir.
KÜÇÜK DOLAŞIM: Sağ atriuma gelen venöz kan triküspid kapak yoluyla sağ ventriküle geçer.Arteria pulmonalis ile akciğerlere ulaşır. Akciğerlerde gaz değişimine uğradıktan sonra vena pulmonalislerle arterial kan olarak sol atriuma döner.
Sistol
Atriumlardan ventriküllere gelen kan geçişi tamamlanınca, ventrikül kasılmaya başlar. Kasılmanın ilk safhasında önce ventriküllerin hacmi değişmeksizin içindeki basınç artar. Bu basınç, kulakçıkların içindeki basıncı geçtiği an, atriumlarla ventriküller arasındaki kapaklar (kalbin sol tarafı için mitral, sağ tarafı için triküspit kapak) kapanır ve 1. kalp sesi (S1) oluşur. Sonra basınç artmaya devam eder ve aort ve pulmoner kapaklar açılır ve kan aort ve pulmoner artere atılır.
Normalde sistol sırasında ventriküllerin içindeki kanın %55-70'i atılır yani tamamı atılmaz. Bu atılma oranına, ventriküllerin ejeksiyon fraksiyonu (EF) diyoruz. EF, bizler için oldukça önemlidir. Bu oran değişik laboratuar yöntemleri ile hesaplanarak (eko,ventrikülografi vb) kalbin performansı hakkında bilgi sahibi olunur.
0 Yorumlar