Ortez Ve Ortez İsimlendirmesi

Ortez, nöromuskuloskeletal sistemin fonksiyonel ve yapısal özelliklerini modifiye etmek amacıyla vücudun herhangi bir bölümüne, eksternal olarak uygulanan cihazlara verilen genel isimdir. Bu cihazların yapım ve kullanımına ait bilgi alanına ortotik, cihazları tasarlayan ve yapan kişiye ortotist denilmektedir.

Hastanın gereksinimine göre en uygun ortezin seçimi ve doğru bir şekilde yapılarak uygulanması, rehabilitasyon programının çok önemli bir parçasıdır. Doğru zamanda, doğru ortezin verilmesi büyük önem arz eder. 

Bir ortez planlanırken, seçeneklerin avantaj ve dezavantajları araştırılmalıdır. Uygun reçete edilen, doğru yapılan ve doğru uygulanan bir ortezin hastaya tıbbi ve sosyopsikolojik birçok yararı olacağı gibi; gereksiz reçetelendirildiğinde, uygun yapılmadığında veya doğru kullanılmadığında hastaya çok ciddi zararlar verebilir.

Uygun olmayan ortezler, kullanımı sırasında dolaşımı engelleyip bası yaralarına neden olabilir, ayrıca deformite, ağrı, cilt ve sinir zedelenmesi de yapabilirler. Hastanın ilerideki potansiyel gelişmesi de dikkate alınmalıdır. Bir süre sonra hastanın gereksiniminin kalmayacağı veya değişeceği göz önüne alınarak, tedavi döneminde test gereçlerinin kullanılması; uzun dönemde gereksiz maddi kayıpları önleyecektir. 

İsimlendirme

Ortak isimlendirme, rehabilitasyon ekipleri arasındaki iletişim açısından çok önemlidir. Bugüne kadar ortak, evrensel bir dil oluşturulamamıştır. Son yıllarda tasarımcısının adı ile veya yaptıkları işlevle isimlendirilmektedir. Bugün için ortezin içine aldığı vücut segmentinin tanımlanması olan mevcut isimlendirme, daha açık ve daha uygun olduğu görülmektedir. (Örn: El bileği ve ele uygulanan ortezin el bileği-el ortezi olarak isimlendirilmesi gibi.) Uygulanan bölgenin tanımlanmasının yanı sıra, hareketin yapılmasına izin verilmesi veya hareketin kısıtlanmasını tanımlayacak şekilde de; bilek hareketli el bileği el ortezi gibi isimlendirmeler yapılmaktadır.

a. Statik Ortez

Statik ortezlerde hereket edebilir eklem yoktur. Bir segmentin istenilen pozisyonda  immobilizasyonunu sağlamak, ağrı ve inflamasyonu azaltmak, istenmeyen hareketten korumak, kalıcı bir traksiyon elde etmek amacıyla kontrolsüz kullanımları atrofi ve eklem limitasyonuna yol açabilir. 

b. Dinamik Ortez

Hareketi sınırlandırabilen, traksiyon yapabilen ve zayıf kaslara yardım edebilen eklemlere sahiptir. Bu şekilde kontrollü eklem hareketine izin verirler, ya da eklem hareket açıklığını arttırmak amacıyla uygulanırlar. Ortezin fonksiyonel olabilmesi için eksternal yada internal güç kaynaklarından yararlanılır. Genellikle elastik bantlar, yaylar, hereketli eklemler, piller ve sıkıştırılmış gazlar eksternal güç kaynakları olarak kullanılır. 

c. Hibrid Ortezler

Aynı cihazda hem statik, hem de dinamik ortezlerin özelliklerini barındırırlar. Bu tip ortezler birden fazla eklemi çaprazlarlar, bazılarının hareketlerini kısıtlar veya bloke ederken; bazılarının hareketine ise izin verir veya artırırlar.

Reçetelendirme

• Ortez reçetesi yazılmadan önce, hasta detaylı olarak değerlendirilmelidir. Ortez reçete edilmeden önce, hastanın tıbbi gereksinimi yanı sıra, sosyopsikolojik yönü ve fiyatı da göz önüne alınarak dikkatlice seçilmelidir.

• Hasta için en uygun ortez önerilirken, hastada ortezin kullanımını engelleyecek durumlar olmamalıdır.

• Tanı, özürlülük, prognoz, kulanım süresi gibi bilgileri içermelidir.

• Ortez reçete eden ve üreten arasında iyi bir iletişim kurulması, cihazın hedeflerini tam olarak anlaşılmasını sağlayacaktır.

• Ortezin yapılacağı materyal, eklem hareket açıklıkları, kilit tipleri, ekstra bant gereksinimleri, kemer tipi, ortezin bota birleştirilme özelliği gibi ayrıntılar yazılmalıdır.

Kaynağa ulaşmak için tıklayın.