• Günlük alınması gereken miktarı 100mg'dan fazla olan elementlere, esansiyel makro elementler denir. ( Sodyum, kalsiyum, fosfor, klor, magnezyum gibi)
• Günlük alınması gereken miktar 100mg'dan az olan, genellikle mikrogram seviyeleri ile ifade edilen ise esansiyel eser elementlerdir. ( Demir, bakır, çinko, krom, iyot gibi)
> Nikel, silisyum, kalay, lityum muhtemel esansiyel eser elementlerdir.
> Alüminyum, kadminyum, kurşun, cıva, bor, arsenik esansiyel olmayan eser elementlerdir.
*Eser elementlerin bir kısmının organizma hayati fonksiyonları olmakla birlikte, hemen hemen hepsi fazla alındığında toksiktir.
Sodyum
• Günlük diyette NaCl(tuz) şeklinde 8-15g kadar bulunur. Yiyecek maddelerin çoğunda bulunsa da, en çok yemek tuzu ile alınır.
• En çok hazır ve işlenmiş gıdalarda bulunur. En az ise meyve ve sebzelerde bulunur.
• Bağırsaktan kolayca emilir, böbrekten de geri emilir. Böbreklerde sodyum geri emilimini aldosteron hormonu sağlar. Böylece sağlıklı kişilerde günlük sodyum kaybı çok az olduğundan dışarıdan fazlaca almaya gerek yoktur. Yemeklerle fazla alınan sodyum idrarla atılır. Sodyumun en büyük kaybı terleme ile olur.
> Hücre dışı sıvının ana katyonudur. Bu yüzden hücre dışı sıvı kompartımanlarında osmotik basıncı sağlamada önemli rol oynar.
> Hücre zarı geçirgenliğini düzenler.
> Kasın normal irritabilitesi (uyarılma-kasılma) işlevini sağlamaya yardımcıdır.
> Kan basıncının korunmasını sağlar.
> Tansiyonun korunması için gereklidir.
> Vücuttaki asit-baz dengesini korumaya yardımcıdır.
Sodyum eksikliği belirtileri nelerdir ?
- Sinir sistemi tuutlması
- Uyuklama hali
- Kaslarda kramp ve ağrılar
- Oryantasyon bozukluğu
- Refleks bozukluğu
- Bayılmalar
Potasyum
• Önemli potasyum kaynakları; dana ve sığır eti, tavuk eti, kuru kayısı, şeftali, muz, portakal, patates ve lahanadır. Günlük diyette 4g kadar bulunur.
> Glikojen içinde önemli miktarda potasyum depo edilir. Dolayısıyla diyabetik hastaların insülin tedavileri sırasında glikojen sentezi arttığı için potasyuk miktarı patolojik seviyelere kadar düşebilir.
> Sodyum ile birlikte vücudun asit dengesinin düzenlenmesini ve hücrelerin içindeki akıcılığı sağlar.
> Hipertansiyonu önlemede etkili bir mineraldir.
> Böbreklerin ve glüsit metabolizmasının çalışmasında önemli rol oynar.
Potasyum eksikliği belirtileri nelerdir ?
- Yorgunluk
- Şiddetli kas ağrıları
- Kabızlık
- Kansızlık
- Kusma ve bulantı
- Düzensiz kalp atışları gibi belirtiler, düşük potasyumun belirtileridir.
Kalsiyum
• İnsan vücudunda en fazla bulunan temel mineraldir. Kilosu 70 kg olan bir insanda yaklaşık 1200g kalsiyum mevcuttur.
• Diyetle alınınca aktif D3 vitanimini yardımı ile bağırsaklardan emilir. Kandaki düzeyi D vitamini, parathormon ve kalsitonin tarafından düzenlenir. Diyete bağlı kalsiyum fazlalığı oluşmaz çünkü diyetle alınan fazla kalsiyum bağırsaktan emilmeden geri atılır.
• Süt ve süt ürünleri, balık, badem, brokoli, fasülye, mercimek gibi besinlerde bol miktarda bulunur.
> Diş, kemik ve kasları güçlendirir.
> Kasların kasılmasını sağlar. Özellikle kalp kaslarının düzenli çalışması için hayati önem taşır.
> Sinir sisteminin düzenli çalışması için gereklidir.
> Kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynar.
> Doğumdan sonra annenin sütünü arttırmak için gereklidir.
Kalsiyum eksikliği neden olur ?
- Kalsiyum içeren gıdaların az miktarda tüketilmesi,
- D vitamini yönünden eksik gıdalarla beslenmek,
- Çok fazla tuz tüketimi,
- Böbreklerde meydana gelen kronik hastalıklar,
- Magnezyum eksikliği,
- Kortizon içeren ilaç kullanmak.
Kalsiyum eksikliği belirtileri nelerdir ?
- Hasar alan kas ve kemiklerin iyileşme süresinin uzaması,
- Herhangi bir yaralanmada kanın geç pıhtılaşması/pıhtılaşmaması,
- Sürekli kas kramplarının yaşanması,
- Zihinsel bulanıklık ve konsantre eksikliği,
- Uyuşukluk ve uyku halinin fazla olması,
- Düşük tansiyon gibi belirtiler kalsiyum eksikliği belirtileridir.
Magnezyum
• Tüm vücutta 20g kadar bulunur. Bunun %70 kadarı kemiklerde, %30 kadarı yumuşak doku ve vücut sıvılarında bulunur.
• Yoğurt, balık, incir, üzüm, ıspanak, mercimek, badem, kara lahana gibi besinlerde bol miktarda bulunur.
> Vücut ısısını dengeler.
> Krampları engeller.
> Astım ve alerjik nezle etkilerini hafifletir.
> Vücutta bulunan C vitamini, fosfor ve kalsiyum gibi maddeleri etkili bir şekilde kullanmasını sağlar.
> Cilt, saç ve tırnakların güçlü ve sağlıklı olmasını sağlar.Sinir sisteminin sağlıkla çalışmasına yardım eder.
> Depresyon ve anksiyete hastalarının düzenli magnezyum kullanmaları onlar için yararlıdır.
> Beyin hücrelerinin daha canlı olmasını sağlar.
> Sinir sisteminin aşırı duyarlılığını azaltır.
Magnezyum eksikliğinin belirtileri nelerdir ?
- Sık sık ve sürekli kramp girmesi.
- Hafıza kaybı yaşamak.
- Uyku düzeninin bozulması.
- Yorgunluk, halsizlik ve huzursuzluk yaşamak.
- Böbrek ve karaciğerin işlevlerini yerine getirememesi.
Çinko
• Yetişkin insan vücudunda ortalama 1,4 - 2,3g kadar çinko bulunur. Bunun önemli kısmı karaciğer, epitel dokular, pankreas ve böbreklerdedir.
• Plazmada albumine bağlı olarak taşınır.
• Balık, badem, ceviz, süt, yumurta, istiridye, kabak çekirdeği, et, buğday tohumu gibi besinlerde bol miktarda bulunur.
> İnsülin molekülü ile kompleksler oluşturarak çalışmasına yardım eder.
> Yara iyileşmesinde rol oynar.
> Beyin ve kalbi besleyen damarlarda genişleme sağlayarak iskemik durumları değiştirir.
> Bağışıklık sistemini güçlendirir.
> Önemli bir antioksidandır. Serbest radikallerin zararlarını nötralize ederek hücrelere zara vermesini önler.
> Tat ve koku duyusunda temel rol oynayan protein olan gustinin yapısında bulunur.
> Sağlıklı bir uyku için gerekli olan melanin hormonu için çinko minerali gereklidir.
Çinko eksikliğinin belirtileri nelerdir ?
- Vücuttaki yaraların yavaş iyileşmesi
- Saç dökülmeleri
- Kronik yorgunluk
- Sürekli ishal problemi
- Tırnaklarda oluşan beyaz noktalar
- Büyüme ve gelişme yavaşlığı
- Yaşa bağlı ortaya çıkan görme kaybı (Makula Dejenerasyonu)
- Zayıf bağışıklık sistemi
- Tat ve koku duyularının bozulması
- Anemi hastalığı
- Akne ve sivilce oluşumu
Demir
• Vücutta 3-4g civarında demir bulunur. %75'i dolaşımda eritrositler içinde hemoglobin şeklinde bulunur.
• Demirin depo şekli ferritin ve hemosiderindir.
• Et, yumurta sarısı, pirinç, armut, fasulye, kabak, balık, badem, karaciğer gibi besinlerde bol miktarda bulunur.
• Karaciğer, dalak ve kemik iliğinde depo edilir.
>Vücuttaki başlıca işlevi, oksijen taşınması ile ilgili olup akciğerlerden hücrelere oksijen, hücrelerden akciğere ise karbondioksitin taşınmasını sağlamaktır.
> Bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklardan korunmamıza yardımcı olur.
> Vücudun büyümesine yardımcıdır. Bu sebeple, özellikle gelişme dönemindeki çocuklar için vücut ve beyin gelişimi bakımından çok önemlidir.
> Elektron transferi, ATP üretimi, hücre solunumu, hücre çoğalması ve farklılaşmasında önemli görevleri vardır.
> Diğer eser elementlerden daha toksiktir.
Demir eksikliği belirtileri nelerdir ?
- Halsizlik
- Sürekli yorgunluk hali
- Konsantrasyon problemleri
- Fiziksel aktiviteler sırasında nefes nefese kalmak
- Baş dönmesi ve göz kararması
- Baş ağrısı
- Uyku sorunları
- Normalden fazla üşüme hissi
- Cilt renginin soluk bir görünümde olması
- El ve ayaklarda karıncalanma ya da uyuşma şeklinde sıralanabilir.
Bakır
• Portakal, pekmez, fasulye, badem, avokado, sarımsak, fındık, zeytin, mercimek, bezelye, deniz ürünleri gibi besinler bol miktarda bakır minerali içerir.
> Vücut dokusunun yenilenmesi ve kemik yapısının sağlam olması için çalışan enzimlere bakır minerali gerekir.
> Protein sentezlenmesi ve enerji üretilmesini sağlayan bakır minerali alyuvarların oluşumuna yardımcı olur.
> Vücutta yeterince bulunmazsa kansızlık görülür.
> Çinko ve C vitamini kullanımı ile beyin ve sinir sistemi sağlığı için gereklidir.
> Deri, saç ve gözlerin pigmentasyonundaki rolü nedeniyle önem taşır.
Bakır eksikliği belirtileri nelerdir ?
- Kansızlık,
- Kolesterolün sürekli yüksek seyretmesi,
- Kan hücresi sayısının düşük olması,
- Osteoporoz,
- Vücut ısısının düşmesi,
- Kemiklerin çabuk kırılması,
- Doğumda meydana gelebilecek kusurlar,
- Enfeksiyonlardan çabuk etkilenme,
- Kalp atışlarında meydana gelen düzensizlik,
- Tiroid rahatsızlıkları,
- Damarlarda genişlik,
- Büyüme gerilikleri,
- Sürekli uyuşukluk hali,
- Deride solgunluk,
- Saçta dökülmeler,
- İshal,
- Cilt altında meydana gelen kanamalar,
- Ödem ve ciltte geçmek bilmeyen yaralar olarak sıralanabilir.
 Mineraller Nelerdir?){kind=link}
0 Yorumlar